Ineens kom je ervoor te staan; het verlies van iemand van wie je heel veel houdt en die je niet kunt en wilt missen. Nu moet je verder zonder hem of haar. Dat voelt als een onmogelijke opdracht. Hoogleraar en klinisch psycholoog Manu Keirse schreef er een mooi boek over: “Vingerafdruk van verdriet”.
Hij schrijft:
Hoe iemand verlies ervaart is heel persoonlijk. Verdriet is als een vingerafdruk, voor iedereen herkenbaar en toch zijn geen twee vingerafdrukken gelijk. Het is normaal je verdoofd te voelen en de realiteit maar deels te beseffen. Dit kan beangstigend zijn. Soms is er de angst het nooit meer te boven te komen. Al die gevoelens zijn normaal, ook het gevoel niet meer te voelen. Het accepteren van de gevoelens als deel van het helingsproces vraagt tijd en geduld.
Het vraagt ook aanmoediging van mensen om je heen. Door telkens opnieuw naar jouw verhaal te luisteren helpen ze jou opnieuw op verhaal te komen in het leven.
Verwerken van verdriet is geen rechtlijnig proces. Het is meer als een processie van Echternach: twee stappen vooruit, één stap achteruit, ups en downs, progressie en terugval. Het is belangrijk je te realiseren dat het herstelproces bezig is, of je je nu beter of slechter voelt dan gisteren of vijf minuten geleden. Het vraagt veel geduld. Ook moet je proberen te accepteren dat je niet optimaal kunt functioneren of volledig beschikbaar bent voor anderen.
Je kunt het gevoel hebben vast te zitten in een eindeloos moeras. Je komt enkele stappen vooruit, zakt opnieuw weg in de modder, blijft een tijdlang steken, moet terug naar achteren en via een lange bocht opnieuw proberen vooruit te komen. Het stappen door een moeras is uitputtend; daarom voelen veel rouwenden zich zo moe.
Soms helpt het om te beseffen dat het verwerken van verdriet ook alles te maken heeft met vreugde en liefde. Zoals de profeet Gibran schrijft; “men weent om wat vreugde schonk”. Die vreugde is een herinnering die je kunt proberen te koesteren, ondanks het verdriet dat je voelt.
En ook al kun je het niet geloven, er komt een moment waarop je het leven weer aan kunt.
